Trang chủ Ăn - Chơi - HọcCây nhãn tổ ở Việt Nam

Cây nhãn tổ ở Việt Nam

Soisang.com.vn giới thiệu đến bạn: Cây Nhãn có tuổi lâu đời nhất ở Việt Nam nằm ở chùa Hiến – Hưng Yên.

Chùa Hiến có tên chữ Hán là “Thiên Ứng tự”, thuộc địa phận Phố Hiến Hạ, nay là đường Phố Hiến, phường Hồng Châu, thị xã Hưng Yên. Tương truyền chùa được xây dựng từ thời Trần, niên hiệu Thiên Ứng của vua Trần Thái Tông (1232-1250), do Tô Hiến Thành, quan đại thần nhà Lý hưng công xây dựng. Đến năm 1625, 1709 chùa được trùng tu lại.
Trong chùa có cây nhãn Tổ, nằm phía trước cửa chùa. Đây là cây nhãn đường phèn có dáng hình đẹp, mã lụa, quả to, cùi dày, hương vị thơm ngon đặc sắc. Trước đây, mỗi mùa nhãn chín, nhãn thường được chọn hái để dâng đức Phật, cúng thần thành hoàng và để quan lại địa phương tiến vua. Thân cây chính đã già cỗi, ruỗng, đổ chỉ còn một nhánh. Nhánh cây này được chùa và người dân chung quanh đắp đất vun vào gốc, chăm sóc phát triển thành cây "hậu duệ”, hiện diện như một biểu tượng của giống nhãn đặc sản Phố Hiến - Hưng Yên. Cây cao khoảng 5m, gốc có chu vi 1,82m. Quả của cây rất đều, tròn, hạt nhỏ, cùi dày, vị ngọt đượm, hương thơm mát nên dân gian còn gọi là nhãn đường phèn. Cây nhãn được Trung ương Hội làm vườn Vệt Nam xác định trên 300 năm tuổi và ra quyết định công nhận số 232 ngày 10.10.1992.

Tương truyền rằng, cây nhãn tổ (Hưng Yên) là đặc sản quý của vùng, vì thế, hàng năm cứ vào tháng bảy(âm lịch) hàng năm, khi quả nhãn đã chín, các vị quan dân địa phương cùng các vị tiền bối trong làng liền chọn các chàng trai trẻ khôi ngô, tuấn tú trong làng để trèo cây hái nhãn.

Trong ảnh bia chứng nhận cây nhãn tổ tại chùa Hiến Hưng Yên

Cây nhãn có cùi dày, múi thơm, mọng và ngọt nhất trong vùng nên được lựa chọn lựa để cúng thành hoàng làng, dâng lên Đức Phật và làm sản vật tiến vua nên giống nhãn này bây giờ còn gọi là giống nhãn tiến.

Cây nhãn có tuổi đời ước tính khoảng 400 năm. Theo lời kể của người dân địa phương thân cây có đường kính tới 2 người ôm, tuy nhiên vào năm 1980 một trận bão lớn khiến cây bị đổ ngang thân duy trì còn một nhánh nhỏ vẫn vươn lên.

Người dân địa phương đắp một ụ đất xung quanh thân cây cũ, phần cây mọc lên bây giờ là từ nhánh nhỏ trước đó.

Tương truyền rằng quả từ cây nhãn tổ rất lớn có thể to bằng lòng chén trà

Ông Nguyễn Diễm, người gốc Phố Hiến kể lại: “Chúng tôi lớn lên thì cây nhãn tổ đã có từ rất lâu rồi. Xưa cây nhãn to và quả sai lắm. Mỗi khi làng có hội họp thì đều tổ chức tại đình (chùa Hiến) nên ký ức của chúng tôi đều gắn chặt với cây nhãn tổ. Mỗi dịp như vậy, chúng tôi đều được các bô lão trong lành kể về sự tích cây nhãn tổ